Ταφικά μνημεία της 2ης χιλιετίας, οι θολωτοί τάφοι, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, πρωτοεμφανίστηκαν στη Μεσσηνία, πριν εξαπλωθούν στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Τέτοιοι θολωτοί τάφοι υπάρχουν σε κάθε άκρη της Μεσσηνίας από τον Κάμπο Αβίας έως το Καπλάνι του Ακριτοχωρίου, από το Άνω Ψάρι έως το Χαροκοπειό, από τη Μάλθη μέχρι τη Βοϊδοκοιλιά και την Άνθεια…

Περιστεριά

Πρόκειται για ένα σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται σε ένα επιβλητικό τοπίο δίπλα στην Κυπαρισσία, τον οποίο οι αρχαιολόγοι αποκαλούν “Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου” για τον πλούτο των ευρημάτων και το μέγεθος των κτισμάτων του, που ανάγονται στην 2η χιλιετία π.Χ.. Μέχρι σήμερα, τα κυριότερα ευρήματα της Περιστεριάς, είναι 4 θολωτοί τάφοι, τμήμα Ανακτόρου και πολλά σπίτια. Οι τάφοι της Περιστεριάς έκρυβαν στο εσωτερικό τους πολλά αντικείμενα, όπως κοσμήματα, είδη καθημερινής χρήσης κ.α. τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας.

Τα “κλασσικά” μνημεία

Αρχαία Μεσσήνη

Σε απόσταση 30 χλμ. από την Καλαμάτα, βρίσκεται η Αρχαία Μεσσήνη(4ος αι. π.Χ.), μια από τις σημαντικότερες μεγαλουπόλεις της Ελλάδος στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια και πρωτεύουσα της ελεύθερης αρχαίας Μεσσηνίας, για επτά ολόκληρους αιώνες. Πρόκειται για ένα σπάνιο αρχαιολογικό χώρο, όπου ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται στη θέα των ναών, των σπιτιών, των τειχών και των δημόσιων κτιρίων, που σώζονται σε τόσο μεγάλο ύψος και καλή κατάσταση και ταυτόχρονα αισθάνεται απέραντη συγκίνηση σε ένα περιβάλλον, όπου έχει αποτυπωθεί βήμα-βήμα η ιστορία της περιοχής μέσα στον χρόνο.
Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το τείχος που χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ. με κυρίαρχη την Αρκαδική Πύλη και τους οκτώ πύργους της, δημόσια κτίρια, την Αγορά, τον Ναό της Αρτέμιδος Φωσφώρου ή Ορθίας, το Στάδιο, το Ηρώο, το θέατρο, την κρήνη και κατοικίες. Μερικά επίσης σημαντικά οικοδομήματα είναι το Συνέδριο, αίθουσα όπου συνεδρίαζαν οι αντιπρόσωποι της Μεσσήνης, το κεραμουργείο, ο ναός της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος και της Αρτέμιδος Λαφρίας Ορθίας καθώς και το επιβλητικό οικοδομικό συγκρότημα του Ασκληπιείου κ.α.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο πλησίον του αρχαιολογικού χώρου, στεγάζεται μέρος των ευρημάτων της Αρχαίας Μεσσήνης, που ξεπερνούν τις 10.000. Μεταξύ άλλων, εκτίθεται το μαρμάρινο άγαλμα του Ερμή της Μεσσήνης, ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο του Δορυφόρου, ενός από τα διασημότερα αγάλματα του 5ου αι. π.Χ., αγάλματα που κοσμούσαν το Ασκληπιείο, το λίθινο Εκαταίο με απεικονίσεις της θεάς Άρτεμης, κ.α.

-------------------------------

ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ: ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Oι Mεσσήνιοι της διασποράς ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στο κάλεσμα του Eπαμεινώνδα, την άνοιξη του 369 π.X., για εγκατάσταση στη νέα πρωτεύουσα της αυτόνομης Mεσσηνίας. Ως πλέον κατάλληλη θέση για τη νέα πόλη ορίστηκε η Iθώμη το ισχυρότερο φυσικό οχυρό της χώρας με το ιερό του Δία στην κορυφή, ιστορικά και συναισθηματικά δεμένο με τα τραγικά γεγονότα του τελευταίου μεσσηνιακού πολέμου. H πόλη οικοδομήθηκε σε εφαρμογή των αρχών της Iπποδάμειας πολεοδομίας και της οχυρωματικής τεχνικής, ως πόλη δυνατή και μεγάλη, αντιπροσωπευτική ολόκληρου του έθνους των Mεσσηνίων.
Oι πολιτιστικοί και εμπορικοί δεσμοί Kρήτης και Mεσσηνίας μέσω Kυθήρων και Aντικυθήρων είναι πανάρχαιοι και αδιαμφισβήτητοι. Εμπορικές επαφές είχαν καλλιεργηθεί και με την Aλεξάνδρεια, όπως προκύπτει από τις συχνές μεταβάσεις του Μεσσήνιου μεγαλέμπορα Nικαγόρα, το δεύτερο μισό του 3ου αι. π.X., στην αυλή του Πτολεμαίου Δ΄ Φιλοπάτορα (221-203 π.X.) για να παραδώσει δυνατά μεσσηνιακά πολεμικά άλογα και όπλα όπως μας πληροφορεί ο ιστορικός Πλούταρχος στο βίο του βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη. Επίσης η παραλία και το λιμάνι της Kυπαρισσίας αντίκρυζαν τις γνώριμες δυτικές θάλασσες καθώς και τις πόλεις της ιταλικής χερσοννήσου με τις οποίες η Μεσσήνη διατηροούσε ανέκαθεν στενές εμπορικές επαφές.
H μακρόχρονη pax romana είχε αναδείξει τη Mεσσήνη σε πόλη υψηλού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου. Μέλη της μεσσηνιακής ελίτ, όπως ο Σαιθίδας, ο Διονύσιος Αριστομένους και άλλοι Μεσσήνιοι πολίτες με μεγάλη περιουσία, που είχαν τη δυνατότητα να ενιχύουν οικονομικά την πόλη τους, απολάμβαναν μετά θάνατον ηρωικών τιμών εκ μέρους των συμπολιτών τους από τον 1ο αι. μ.Χ. και εξής και είχαν το προνόμιο να κατασκευάζουν πολυτελή ταφικά μνημεία μέσα στην πόλη, δίπλα σε δημόσια οικοδομήματα. Όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε τη Mεσσήνη στα χρόνια του Aντωνίνου του Eυσεβούς (155-160 μ.X.), η πόλη εξακολουθούσε να διατηρεί πλείστα όσα στοιχεία από το ελληνιστικό παρελθόν της και να αποτελεί σημαντικό πολιτικό, οικονομικό και καλλιτεχνικό κέντρο, σημείο αναφοράς ολόκληρης της μεσσηνιακής επικράτειας. O Παυσανίας μπορούσε ακόμη να θαυμάζει τα λατρευτικά ή ιστορικού χαρακτήρα αγάλματα του μεγάλου Mεσσήνιου γλύπτη του 2ου αι. π.X. Δαμοφώντα, που κοσμούσαν όχι μόνο το Aσκληπιείο, αλλά και τους ναούς του Δία Σωτήρα, της Aρτέμιδας Λαφρίας και της θεάς Μεσσάνας, της θεοποιημένης πρώτης βασίλισσας της χώρας. Oι εντυπωσιακές οχυρώσεις, μολονότι δεν επιτελούσαν τότε τα αμυντικά τους καθήκοντα, προκαλούσαν το θαυμασμό.
O περιηγητής εισήλθε στην πόλη από τη Λακωνική πύλη, επισκέφτηκε πρώτη την αγορά, όπου είδε την Kρήνη Aρσινόη, τους ναούς και τα λατρευτικά αγάλματα του Δία Σωτήρα και του Ποσειδώνα. Aναφέρει επίσης ναούς και αγάλματα της Aφροδίτης, της Mητρός των Θεών, της Λαφρίας, της Δήμητρας και των Διοσκούρων, της θεάς του τοκετού Eιλειθυίας και των Kουρητών, των καλόβουλων δαιμόνων που φύλαγαν τον Δία βρέφος. Συνεχίζοντας προς Νότον περιγράφει το Aσκληπιείο, το Iεροθύσιο με αγάλματα των δώδεκα θεών και ανδριάντα του ισόθεου Επαμεινώνδα, και σε συνέχεια το Στάδιο και το Γυμνάσιο με ιερά και αγάλματα του Hρακλή, του Θησέα και του Eρμή, έργα των αλεξανδρινών Aπολλώνιου Eρμοδώρου και του γιου του Δημήτριου. Eπιστρέφοντας από το Στάδιο μνημονεύει το Θέατρο, το ιερό του Σάραπη και της Ίσιδας και το ιερό του Iθωμάτα Δία.
H Mεσσήνη είχε καταφέρει να αποφύγει τη συρρίκνωση, όπως και η Aθήνα, που ζούσε τότε μια δεύτερη χρυσή εποχή χάρη κυρίως στον Hρώδη τον Aττικό και τον φωτισμένο αυτοκράτορα Aδριανό. Διατηρούσε ορισμένα προνόμια, καθώς και την ελευθερία να αυτοδιοικείται με βάση τους αρχαίους θεσμούς της. Είχε κρατήσει το μέγεθος και την Ιπποδάμεια πολεοδομική μορφή της ως τα τέλη του 4ου αι. μ.X. χάρη στον πλούτο της που στηριζόταν στα ποικίλα προϊόντα της γης, στις θαλλάσσιες επικοινωνίες και στο εμπόριο με τη Δύση και την Ανατολή. Η εικόνα που παρουσίαζε το αστικό τοπίο, ο ευρύτερος χώρος της τειχισμένης πόλης, στην αρχαιότητα δεν διέφερε ουσιαστικά από τη σημερινή όψη του αρχαιολογικού πάρκου, με τα μεγαλειώδη αρχαία οικοδομήματα πολιτικού και λατρευτικού χαρακτήρα να δεσπόζουν ανάμεσα σε σύγχρονους ελαιώνες, αμπελώνες και αγρούς με φρούτα και λαχανικά.
H οριστική εγκατάλειψη και η πτώση των δημόσιων οικοδομημάτων χρονολογείται μετά τον μεγάλο σεισμό του 365 μ.X., σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, νομίσματα και αγγεία από τα στρώματα καταστροφής που κάλυπταν τα ερείπια. Όμως από το πρώτο ήμισυ του 5ου αι. μ.X. ένας νέος οικισμός κάνει την εμφάνισή του ανατολικά του Aσκληπιείου. Έχει σκολιά δρομάκια και ακανόνιστα σπίτια που δεν λαμβάνουν υπόψη τον υφιστάμενο ιπποδάμειο πολεοδομικό ιστό. Κέντρα της πόλης και της νέας πίστης αποτελούν τώρα οι μεγαλειώδεις πρωτοβυζαντινές Βασιλικές στο χώρο της αγοράς και του Θεάτρου που περιβάλλονται από ενορίες, μικρές επιμέρους αστικές μονάδες με νεκροταφεία.
Oι σεισμοί του 1986 ανέστηλαν προσωρινά την καθοδική πορεία, επηρεάζοντας τελικώς θετικά την οικονομία του Nομού Μεσσηνίας. Τη στρέφουν όμως τώρα προς τον τριτογενή τομέα, αυτόν των υπηρεσιών. O τουρισμός αποτελεί σήμερα τον νέο δυναμικό και ελπιδοφόρο κλάδο της τοπικής οικονομίας. O πολιτισμός, τα σημαντικότατα μνημεία όλων των εποχών που διαθέτει ο Nομός αποτελούν τον μοχλό της ανάκαμψης. Στις στρατηγικές αφύπνισης του ενδιαφέροντος των πολιτών για την πολιτιστική τους κληρονομιά εντάσσεται η καθιέρωση, σε συνεργασία με τις τοπικές και εθνικές αρχές, ενός προγράμματος ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων συμβατών προς τους αρχαίους χώρους θεάματος και ακροάματος, ενός προγράμματος που, σε συνεργασία με τις μεγάλες τουριστικές μονάδες του Νομού, συμβάλλει στην τουριιστική και ταυτόχρονα στην οικονομική ανάπτυξη.

Πέτρος Θέμελης
Καθηγητής Αρχαιολογίας

-------------------------------

Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Μεσσήνης
Αρχαία Μεσσήνη 24002
Τηλ. 27240 51201 (τηλέφωνο Αρχαιολογικού Μουσείου)
Φαξ. 27240 51218
Email: lhepka@culture.gr
www.yppo.gr
Ώρες και ημέρες λειτουργίας: καθημερινά 08:00-20:30
Επίσημες αργίες: 1η Ιανουαρίου, 25 & 26 Δεκεμβρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου
Τιμή εισόδου: Ελεύθερη είσοδος
Ξενάγηση ατομική / ομαδική : Κατόπιν συνεννόησης με τα τουριστικά γραφεία και ξεναγούς
Κόστος ξενάγησης : Κατόπιν συνεννόησης με τους ξεναγούς
Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης
Αρχαία Μεσσήνη 24002
Τηλ. 27240 51201
Φαξ. 27240 51218
Email: lhepka@culture.gr
www.yppo.gr
Ώρες και ημέρες λειτουργίας: καθημερινά 08.30-20.30, Δευτέρα 14.00-20.30
Επίσημες αργίες: 1η Ιανουαρίου, 25 & 26 Δεκεμβρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου
Τιμή εισόδου: 2€ ( & 1€ το μειωμένο )
Ξενάγηση ατομική / ομαδική: Κατόπιν συνεννόησης με τα τουριστικά γραφεία και ξεναγούς
Κόστος ξενάγησης : Κατόπιν συνεννόησης με τους ξεναγούς

Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα

Σε απόσταση 48 χλμ. βόρεια της Κυπαρισσίας στην περιοχή Βάσσες, χαμένος στο άγριο τοπίο, προβάλλει ο “δεύτερος Παρθενώνας”, ένας από τους πιο σημαντικούς και καλοδιατηρημένους ναούς της αρχαιότητας. Αφιερωμένος από τους κατοίκους της περιοχής στον Απόλλωνα, ως δείγμα ευγνωμοσύνης, που τους απάλλαξε από την επιδημία πανώλης κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο μεγαλοπρεπής ναός του Επικούρειου Απόλλωνα είναι έργο του Ικτίνου, του αρχιτέκτονα του Παρθενώνα. Ο ναός, αρχιτεκτονικό αριστούργημα, στο οποίο συνδυάζονται αρμονικά όλοι οι ρυθμοί (ιωνικός, δωρικός, κορινθιακός), χτίστηκε με ντόπιο ασβεστόλιθο και χωρίζεται σε πρόναο και σηκό με έξι κίονες στην πρόσοψη και δεκαπέντε στις μακρές πλευρές. Μέσα στον σηκό ήταν στημένο το άγαλμα του Απόλλωνα το οποίο ήταν χάλκινο και μεγάλων διαστάσεων. Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού, ήταν έργο του Αλκαμένη, ενός από τους πιο φημισμένους γλύπτες της εποχής ο οποίος φιλοτέχνησε τη ζωοφόρο του ναού, που εκτίθεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. 10 από τις 23 ανάγλυφες πλάκες της ζωοφόρου έχουν θέμα την Κενταυρομαχία, 12 την Αμαζονομαχία και μια εικονίζει τον Απόλλωνα και την Άρτεμη σε άρμα. Το 1986 ο ναός καταγράφηκε στον Παγκόσμιο Κατάλογο Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

27061 Ανδρίτσαινα
Τηλ.: 26260 22275 / 23406
Φαξ: 26260 23406
Ώρες και ημέρες λειτουργίας: καθημερινά 08:00 – 20:00
Αργίες : παραμένει ανοικτό και στις επίσημες αργίες
Τιμή εισόδου: 3 €
Φοιτητές / Μαθητές: είσοδος δωρεάν
Συνταξιούχοι (65ετών και άνω)/Φοιτητές εξωτερικού: μειωμένη τιμή εισόδου
Ξενάγηση : No

Το Ανάκτορο του Νέστορα

Αρχαιολογικός Χώρος Ανακτόρου Νέστορος
Χώρα-Μεσσηνία 24600
Τηλ. 27630 31437
Φαξ. 27630 29790
Email: lhepka@culture.gr
www.yppo.gr

Ώρες και ημέρες λειτουργίας: καθημερινά 08:30 – 18:00
Επίσημες αργίες:1η Ιανουαρίου, 25 & 26 Δεκεμβρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου
Τιμή εισόδου μουσείου: 3€ (2€ μειωμένο)
Ενιαίο εισιτήριο Αρχαιολογικού Μουσείου Χώρας & Ανακτόρου: 4€ ολόκληρο & 2€ μειωμένο
Ξενάγηση ατομική / ομαδική : Κατόπιν συνεννόησης με ξεναγούς
Κόστος ξενάγησης : Κατόπιν συνεννόησης με ξεναγούς

Είναι η λαϊκή ονομασία του Μυκηναϊκού Ανακτόρου Επάνω Εγκλιανού –όπως το αποκαλούν οι αρχαιολόγοι- που μας θυμίζει τις ομηρικές αφηγήσεις για τον σοφό βασιλιά της Πύλου. Το ανάκτορο που άκμασε από το 1300 μέχρι το 1200 π.Χ. ήταν διώροφο, διέθετε τρία κεντρικά συγκροτήματα –κατοικίες, αποθηκευτικούς χώρους, εργαστήρια και σκευοθήκες- και μια αίθουσα θρόνου με πολύχρωμες τοιχογραφίες και ζωγραφικές παραστάσεις, που κοσμούσαν την ξύλινη οροφή, τους κίονες της κυκλικής εστίας και το δάπεδο. Παρά το γεγονός ότι το ανάκτορο καταστράφηκε από πυρκαγιά, είναι ένα από τα πλέον καλοδιατηρημένα, ενώ θεωρείται, ότι η φωτιά είχε ένα εξαιρετικά θετικό αποτέλεσμα: “έψησε” τις κεραμικές πινακίδες του αρχείου σώζοντας 1200 περίπου κείμενα με σπάνιες πληροφορίες για την οικονομία, την κοινωνία, τη λατρεία κ.α. στους μυκηναϊκούς χρόνους. Αντίγραφα αυτών των πινακίδων μπορείτε να δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας Τριφυλίας (τα πρωτότυπα φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών) όπως και την πήλινη τράπεζα προσφορών, που βρισκόταν στην αίθουσα του θρόνου, τμήματα των τοιχογραφιών με παραστάσεις ζώων, ανθρώπων και μυθικών όντων, καθώς και εκμαγεία πήλινων πινακίδων με επιγραφές της γραμμικής Β’ γραφής.

Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας
Χώρα-Μεσσηνία 24600
Τηλ. 27630 31358
Φαξ. 27630 29790
Email: lhepka@culture.gr
www.yppo.gr

Ώρες και ημέρες λειτουργίας: καθημερινά 08:30 – 15:00, εκτός Δευτέρας
Επίσημες αργίες:1η Ιανουαρίου, 25 & 26 Δεκεμβρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου
Τιμή εισόδου μουσείου: 2€ ολόκληρο 1€ μειωμένο
Ενιαίο εισιτήριο Αρχαιολογικού Μουσείου Χώρας & Ανακτόρου: 4€ ολόκληρο & 2€ μειωμένο
Ξενάγηση ατομική / ομαδική : Κατόπιν συνεννόησης με ξεναγούς
Κόστος ξενάγησης : Κατόπιν συνεννόησης με ξεναγούς
Αρχαιολογικό Μουσείο Πύλου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο περιλαμβάνει ανασκαφικά ευρήματα από την περιοχή της Πυλίας, Στην πρώτη αίθουσα τα εκθέματα ανήκουν στην Μυκηναϊκή εποχή ή και παλιότερα, ενώ στην δεύτερη, στην Αρχαϊκή, την Ελληνιστική αλλά και τη Ρωμαϊκή Εποχή. Από τα σημαντικότερα εκθέματά του ξεχωρίζουν οι χρυσές ταινίες, ένας σφραγιδόλιθος, δύο περιδέραια, ο ταφικός πίθος, που βρέθηκαν σε θολωτό τάφο της Κουκουνάρας στα Παλαιοχώρια και βέβαια η επένδυση του κράνους πολεμιστή από δόντια αγριόχοιρου, που συναντάται εδώ, αλλά και στο μουσείο του Ναυπλίου και αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό του στρατιώτη-πολεμιστή των Αχαιών. Επίσης τα τρία γυάλινα αγγεία αλλά και ο μεγάλος αστράγαλος από τον Ελληνιστικό τύμβο της Τραγάνας.

24001 Πύλος Μεσσηνία
Τηλ. 27230 22448
Φαξ. 27230 22448
Email: lhepka@culture.gr
www.yppo.gr

Ώρες και ημέρες λειτουργίας: θερινό & χειμερινό ωράριο: καθημερινά 08:30-15:00, εκτός Δευτέρας
Επίσημες αργίες: 1η Ιανουαρίου, 25 & 26 Δεκεμβρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου
Τιμή εισόδου μουσείου: 2€ ολόκληρο (1€ μειωμένο)
Ξενάγηση ατομική / ομαδική : Κατόπιν συνεννόησης με ξεναγούς
Κόστος ξενάγησης: Κατόπιν συνεννόησης με ξεναγούς